Άκτιο

Ακρωτήριο του νομού Αιτωλοακαρνανίας, στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου, απέναντι από την Πρέβεζα, που απέχει από αυτήν μόλις 725 μ. Στο ακρωτήριο υπήρχε από τον 5ο αι. π.Χ. ο περίφημος ναός του Ακτίου Απόλλωνα. Κάθε δύο χρόνια γίνονταν ιππικοί και γυμνικοί αγώνες και γιορτές για να τιμήσουν οι ακαρνανικές πόλεις τον Απόλλωνα. Στο Ά. έγινε στις 2 Σεπτεμβρίου του 31 π.Χ. η ομώνυμη ναυμαχία, που έκρινε την τύχη της ανώτατης ηγεσίας του ρωμαϊκού κράτους. Αντίπαλοι ήταν από τη μία πλευρά ο Οκτάβιος και από την άλλη ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα. Η ναυμαχία αυτή ήταν η συνέπεια του εμφύλιου πολέμου ανάμεσα στον Οκτάβιο και τον Αντώνιο, που διεκδικούσαν, μετά τον θάνατο του Καίσαρα (44 π.Χ.), την εξουσία στο απέραντο κράτος της Ρώμης. Ο Αντώνιος πήρε μέρος στη σύγκρουση με 500 πλοία, ισχυρά οπλισμένα με πύργους, πετροβόλες μηχανές, καταπέλτες και κόρακες (τεράστιες σιδερένιες αρπάγες), αλλά βαριά και δυσκίνητα. Ο στόλος του ενισχυόταν επίσης και από 60 πλοία της Κλεοπάτρας. Ο Οκτάβιος είχε στη διάθεσή του μόνο 250 λιβυρνίδες (πλοία ελαφρά και ευέλικτα) που χρησιμοποιούσαν ως κύριο όπλο το έμβολο. Ενώ όμως ήταν ολοφάνερη η υπεροχή του Αντώνιου, μεγάλο μέρος του στόλου του ήταν ουσιαστικά άχρηστο γιατί, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες να στρατολογηθούν πληρώματα, ο αριθμός των κωπηλατών ήταν ανεπαρκής. Αντίθετα τα πληρώματα του Οκτάβιου, υπό την αρχηγία του ικανότατου ναύαρχου Αγρίππα, ήταν έμπειρα και εξασκημένα στην τακτική των ελιγμών. Παράλληλα με τον στόλο ο Αντώνιος είχε συγκεντρώσει στο Ά. στρατιωτική δύναμη από 100.000-120.000 πεζούς και 12.000 ιππείς, ενώ ο Οκτάβιος είχε απέναντι, στη θέση της σημερινής Πρέβεζας, 80.000 πεζούς και 10.000 ιππείς. Στη ναυμαχία που ακολούθησε και κόστισε τη ζωή σε 5.000 άντρες, κατά τον Πλούταρχο, ο Οκτάβιος αναδείχτηκε νικητής και έτσι επικράτησε οριστικά με αποτέλεσμα να ανοίξει ο δρόμος προς το ύπατο αξίωμα του αυτοκράτορα. Ο Οκτάβιος σε ανάμνηση της νίκης του έχτισε στο Ά. τον μεγαλύτερο και μεγαλοπρεπέστερο ναό του Απόλλωνα, όπου αφιέρωσε τα τρόπαιά του και καθιέρωσε να γίνονται κάθε πέντε χρόνια (από το έτος 28 π.Χ.) αγώνες με την ίδια επισημότητα που είχαν τα Ολύμπια, τα Ίσθμια, τα Πύθια και τα Νεμέα. Ο Οκτάβιος έκτισε μια καινούργια πόλη, τη Νικόπολη –για να θυμίζει τη νίκη του– απέναντι από το Ά., κοντά στην Πρέβεζα. Σημαντικός επίσης ήταν ο ρόλος που διαδραμάτισε το Ά. κατά την περίοδο της Επανάστασης, γιατί υπήρχε εκεί ισχυρότατο φρούριο που, παρά τις μεγάλες προσπάθειες Ελλήνων και συμμάχων, δεν κατελήφθη και έμεινε στα χέρια των Τούρκων έως το τέλος του Αγώνα. Το Ά. εξυπηρετούσε για πολλά χρόνια την οδική επικοινωνία μεταξύ της Ηπείρου και της Στερεάς Ελλάδας, μέσω φέρι-μποτ που συνέδεαν το Ά. με την Πρέβεζα. Η κατασκευή υποθαλάσσιας σήραγγας –όνειρο δεκαετιών– για την απευθείας σύνδεση ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2002 και θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα αναπτυξιακά έργα που έχουν γίνει στη χώρα μας· σε συνδυασμό με τη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου θα αποτελέσει έναν αποφασιστικό παράγοντα ανάπτυξης της Δυτικής Ελλάδας, και κυρίως, της Ηπείρου. Στο Ά. λειτουργεί επίσης διεθνές αεροδρόμιο, το οποίο βρίσκεται μέσα στην ομώνυμη βάση της Πολεμικής Αεροπορίας· η βάση αυτή εξυπηρετεί και τα αναγνωριστικά αεροπλάνα του ΝΑΤΟ που είναι γνωστά ως AWACS. Ο Οκτάβιος, νικητής της ναυμαχίας του Ακτίου, όπως απεικονίζεται σε ροδιακό νόμισμα. Πριν από τη δημιουργία της υποθαλλάσιας σήραγγας Ακτίου-Πρέβεζας, το ακρωτήριο της Αιτωλοακαρνανίας ήταν πολυσύχναστο λιμενικό κέντρο διέλευσης των οχημάτων προς την Ήπειρο.